85 lat temu zmarł Józef Piłsudski
12 maja 1935 r. zmarł w Warszawie Józef Piłsudski, naczelnik państwa, naczelny wódz Wojska Polskiego, pierwszy marszałek Polski, dwukrotny premier, wybitny mąż stanu.
W jego życiu na pierwszy plan wybijała się działalność na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości. Już w młodości zaangażował się w działalność konspiracyjną przeciwko caratowi, za co został zesłany na Syberię. Później działał w Polskiej Partii Socjalistycznej i ponownie został aresztowany ale zbiegł. Przed wybuchem I wojny światowej organizował niepodległościowe organizacje paramilitarne w Galicji w zaborze austriackim. Zostały one potem przekształcone w Legiony Polskie, w których został komendantem I Brygady. Legiony walczyły na froncie rosyjskim u boków Niemców i Austriaków. Gdy w 1917 r. szala zwycięstwa zaczęła przechylać się na stronę Ententy, wymówił, podobnie jak większość oficerów legionowych, posłuszeństwo Niemcom i Austriakom. Ta decyzja, podyktowana interesem Polski, skończyła się internowaniem buntowników i rozwiązaniem Legionów. 8 listopada 1918 r. wypuszczono go z więzienia z Magdeburgu. 10 listopada dotarł do Warszawy, a 11 listopada powierzono mu funkcję naczelnika państwa. Polska, która odradzała się od tego momentu, swój kształt w dużej części zapewnia wizji i działaniom Józefa Piłsudskiego.
W związku ze zbliżającą się 100. rocznicą Bitwy Warszawskiej 1920 r. warto wspomnieć, że dzięki geniuszowi wojskowemu Piłsudskiego udało się ocalić Warszawę i całą Polskę przed bolszewikami. Jako naczelny wódz Wojska Polskiego zdecydował się na odważny, jak się okazało trafny, wariant rozegrania bitwy w obronie stolicy i poprowadził żołnierzy do zwycięstwa.
Jego śmierć pogrążyła naród w żałobie. Pogrzeb, trwający kilka dni, zakończył się 18 maja 1935 r. w Krakowie. Był olbrzymią manifestacją patriotyczną w której brało udział łącznie około 250 tysięcy ludzi. Szczątki Marszałka pochowano w krypcie św. Leonarda w Katedrze Wawelskiej, serce zaś złożono rok później w wileńskim grobie jego matki na cmentarzu na Rossie.
Zdjęcia pochodzą ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego.
- autor: dr Mirosław Pakuła
