Obchodzimy dzień pszczół
W dniu 20 maja obchodzimy Światowy Dzień Pszczół, dzień ten został ustanowiony przez Organizację Narodów Zjednoczonych, z inicjatywy Słowenii, która w ten sposób chciała podkreślić znaczenie pszczół dla pozyskiwania żywności.
Pszczoły to nadrodzina owadów z rzędu błonkoskrzydłych. Do pszczół zalicza się ok. 20 tys. gatunków, w większości prowadzących samotniczy tryb życia, ale również takich, które wytworzyły skomplikowane struktury społeczne. W Polsce występuje blisko 470 gatunków pszczół. Najbardziej znana jest pszczoła miodna. Pszczoły żyją na Ziemi od ponad 50 milionów lat, a ich rola w utrzymywaniu równowagi ekosystemu Ziemi jest nieoceniona. Są odpowiedzialne za zapylanie ok. 70% gatunków roślin uprawnych na świecie, zapewniają lepszą jakość owoców i warzyw i podnoszą wydajność upraw. Niektóre z gatunków bez pracy pszczół w ogóle by nie owocowały. Ale przecież pszczoły zapylają nie tylko rośliny użytkowe, ale również rośliny dzikie, tworzące różne ekosystemy lądowe. Te zbiorowiska roślinne produkują tlen niezbędny do życia a także są odpowiedzialne za wiele innych usług ekosystemowych. Wyginięcie pszczół miałoby trudne do oszacowania konsekwencje dla ludzi i środowiska przyrodniczego Ziemi. Jednak różne owady zapylają inne rośliny. Oznacza to, że dla zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego potrzebna jest przede wszystkim różnorodność gatunkowa owadów zapylających.
Według ekologów, głównym zagrożeniem dla pszczół jest utrata siedlisk - bazy pokarmowej i lęgowej, następująca w wyniku zmian w użytkowaniu terenu. Rosnąca powierzchnia miast i areałów upraw, gęsta zabudowa terenu, częste koszenie trawników i łąk – to tylko niektóre ze zmian niesprzyjających tym owadom. Intensyfikacja rolnictwa, nadmierne czy nieprawidłowe stosowanie środków ochrony roślin i nawozów, patogeny, gatunki inwazyjne, zanieczyszczenie środowiska i zmiana klimatu, to pozostałe czynniki wpływające na dobrostan pszczół.
Szacuje się, że w Polsce praca pszczół jest warta ponad 4 mld zł rocznie. Gdyby nie te owady, nie mielibyśmy wielu owoców i warzyw, w przypadku innych roślin plony byłyby znacznie niższe.
Na wielkość i zdrowotność populacji zapylaczy wpływ ma m.in. nowoczesne rolnictwo. Pomijając wpływ pestycydów ogromnym problemem dla dzikich pszczół są uprawy monokulturowe. Brak miedz, zadrzewień śródpolnych, starych drzew, skarp, śródpolnych stert kamieni to wszystko powoduje, że brakuje kryjówek i miejsc do założenia gniazda. Ponadto zmniejsza się bioróżnorodność rolnictwa i coraz mniej jest miejsc, gdzie mogą rosnąć różne gatunki roślin nektarujących. Nawet monokulturowa uprawa roślin miododajnych, daje pokarm przez krótki czas, a po okresie kwitnienia ogromne obszary nie zapewniają pożywienia dzikim zapylaczom. Rozwiązaniem byłyby korytarze roślinne z różnorodną roślinnością miododajną i miejscami do gniazdowania owadów – czyli w praktyce powrót do dawnych miedz i zadrzewień śródpolnych.
Każdy z nas wpływa na różnorodność biologiczną. Chociażby przy wiosennym obsadzaniu ogrodu należy pamiętać, aby wybierać rośliny miododajne, czyli takie, które dostarczają nektaru i pyłku, w ogródku, na balkonie, na nieużytkach, miedzach, zaniedbanych trawnikach itd. Warto wysiewać różne gatunki, przy czym pamiętajmy, aby były to rośliny rodzime – są to najbardziej wartościowe rośliny dla naszych pszczół, a przy okazji wpływają na bioróżnorodność. Pszczoły zbierają nektar i pyłek od wiosny do jesieni. Jeśli chcesz stworzyć ogród przyjazny dla pszczołom wysiej rośliny kwitnące o różnych porach roku. Jeśli masz duży ogród pozostaw w nim część dziką, naturalną z miododajnymi roślinami łąkowymi oraz miejscami, gdzie owady mogą założyć gniazdo. Nie wypalajmy liści i traw, stanowiące miejsce gniazdowania i kryjówkę dla wielu owadów. Wiele owadów zakłada gniazda w glebie, nie przekopujmy jej zbyt często, jeżeli nie jest to konieczne. Warto przygotować poidło dla pszczół, naczynie z wodą oraz kamykami lub patykami, na których owady będą mogły stanąć by napić się wody. Unikaj insektycydów oraz pestycydów toksycznychdla pszczół. Unikaj zwłaszcza neonikotynoidów. Korzystaj z naturalnych środków ochrony roślin.
- autor: Referat Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Leśnictwa