Rotator zdjęć

Główna treść strony 2019 rok

13 maja Dniem Patków Wędrownych

Kto z nas wyobraża sobie spacer w parku czy lesie bez śpiewu ptaków. To właśnie z ich radosnym ćwierkaniem kojarzy się nam wiosna, a później letnie poranki. Wiele ptaków, które na wypoczynek zimowy odlatują do ciepłych miejsc, powraca do nas z pierwszym podmuchem wiosny, jak tylko temperatura wzrośnie powyżej zera. Mało kto z nas wie, że 13 maja obchodzony jest Dzień Ptaków Wędrownych. Celem święta jest promowanie ochrony wędrujących ptaków na całym świecie, szczególnie tych zagrożonych wyginięciem.

Wędrówki ptaków to fenomen natury, który wzbudza ogromne zainteresowanie. Szczególnie jeśli uświadomimy sobie jakie trasy i odległości przebywają skrzydlaci podróżnicy, jak wielki jest to wysiłek, ile wymaga przygotowań, niezwykłych umiejętności i odwagi, oraz jak wiele niebezpieczeństw czyha po drodze.  Już sama decyzja o momencie wylotu ma strategiczne znaczenie – złe odczytanie warunków pogodowych ptaki mogą przypłacić życiem.

Terminem wylotu i kierunkiem migracji kieruje wewnętrzny zegar. Jest to wiedza, z którą ptaki przychodzą na świat - dzięki niej młode i niedoświadczone osobniki, odbywające wędrówkę pierwszy raz w życiu, wiedzą, którędy i gdzie udać się na zimowisko. Tym ptakom, które wędrują w grupie jak np. gęsi czy żurawie jest łatwiej - mają szansę nauczyć się trasy od star-szych i bardziej doświadczonych krewnych, którzy przelecieli już szlak migracyjny wiele razy i potrafią rozpoznać stałe szczegóły terenu. Niezależnie bowiem od wewnętrznego kom-pasu, ptaki zdają się również na własny wzrok. Ziemia z góry wygląda dla nich jak mapa - rzeki wyznaczają szlaki, których łatwo się trzymać, w orientacji pomagają kształty wybrzeży, zbiorniki wodne, górskie pasma czy charakterystyczne budowle.

Większość gatunków zatrzymuje się po drodze, by odpocząć i przybrać na wadze. Często dążą do ściśle określonych miejsc - tzw. ostoi. Szczególnie atrakcyjne są dla ptaków tereny okresowo zalewane, rozległe rzeczne doliny, zbiorniki wodne, niezagospodarowane przez człowieka ujścia rzek. Możliwość odpoczynku i uzupełnienia zapasów tłuszczu często decyduje o przeżyciu w czasie wędrówki, dlatego są to obszary niezwykle ważne dla ochrony ptaków.
Pierwsze ptaki, zwiastuny wiosny pojawiły się już na przełomie lutego i marca, a były to skowronki.

Wczesnym zwiastunem wiosny jest także czajka, która już w marcu przyleciała na lęgowiska. Niestety, czajka jest coraz rzadziej spotykana w Polsce. Przyczyną jest intensyfikacja rolnictwa − mechanizacja i chemizacja w rolnictwie, która przyczynia się do stałego spadku liczebności tych wspaniałych ptaków. W okresie od początku marca do końca maja możemy obserwować klucz nadlatujących żurawi. Warto zaznaczyć, że żuraw to najokazalszy i największy z naszych ptaków.
Najbardziej wyczekującym przez nas wszystkich był przylot bociana białego.

Bociany, które zimę z reguły spędzają w Afryce, w podróż powrotną wyruszają w pierwszej połowie lutego. Ich powrót trwa około sześciu tygodni. Z reguły boćki wracają do tego samego gniazda – po przylocie zaczynają je remontować i poprawiać.
Do Polski wracają także jaskółki. Chociaż mówi się, że „jedna jaskółka wiosny nie czyni”, to właśnie przylot tych ptaków zwiastuje wiosenne ocieplenie. W Polsce gniazdują trzy gatunki jaskółek: brzegówka (Riparia riparia), oknówka (Delichon urbica) oraz dymkówka (Hirundo rustica). Jaskółki przylatują już, gdy wiosna zadomowia się w Polsce na dobre, w połowie kwietnia.
Kiedy wiosna w Polsce zadomowi się na dobre, tj na przełomie kwietnia i maja, do Polski powraca jerzyk, który swoim wyglądem przypomina, przypomina jaskółkę. Dawniej jerzyki gniazdowały w skałach i w lasach. Wraz z rozwojem miast człowiek stworzył tym ptakom dogodne warunki lokalowe, zwłaszcza za sprawą bloków mieszkalnych budowanych w latach 60. i 70. XX w. Takie obiekty często posiadają stropodachy, które stanowią idealne miejsca do założenia gniazda przez jerzyka (albo wróbla). Jerzyki chętnie zasiedlają także budki lęgowe, do montażu których w swoich ogrodach gorąco Państwa zachęcamy.

Okres lęgowy
Należy pamiętać, że czas między 1 marca a 15 października jest często uznawany za okres lęgowy ptaków. Jednak termin ten nie jest wprost określony w przepisach prawa jako okres lęgowy.

Okres lęgowy ptaków to czas dobierania się w pary, składania jaj i wychowywania młodych. Dla poszczególnych gatunków czas ten jest inny. Ogólne ramy mogą się także nieznacznie przesuwać w poszczególnych latach, w zależności od panujących warunków pogodowych. Niektóre gatunki zaczynają lęgi wcześnie, inne późno. Różna jest też długość okresu lęgowego. Żadne przepisy nie definiują, kiedy okres lęgowy ptaków się kończy, a kiedy zaczyna. W rozporządzeniu Ministra Środowiska z 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt jest wskazany okres od 16 października do końca lutego, jednak jest to jedynie okres, kiedy pod pewnymi warunkami wolno usuwać bez zezwolenia gniazda ptaków z budek, obiektów budowlanych i terenów zieleni.
Pozostały przedział czasu (1 marca – 15 października) często jest interpretowany jako okres lęgowy ptaków. Nie jest to jednak interpretacja właściwa, gdyż okres lęgowy jest przedziałem czasu indywidualnym dla każdego gatunku ptaka i wynika z jego biologii.

Zakazy dotyczące gatunków chronionych
Ochrona gatunkowa obowiązuje cały rok, niezależnie od okresu lęgowego ptaków. W stosunku do wszystkich gatunków chronionych (nie tylko ptaków, również innych gatunków zwierząt, np. dobrze znanych i pospolitych wiewiórek, jeży, ropuch czy jaszczurek) obowiązują zakazy dotyczące m.in.:

• niszczenia siedlisk lub ostoi będących obszarem rozrodu, wychowu młodych, odpoczynku, migracji lub żerowania,
• niszczenia, usuwania lub uszkadzania gniazd,
• umyślnego płoszenia lub niepokojenia.

Naruszenie zakazów w stosunku do gatunków chronionych jest wykroczeniem i podlega karze aresztu albo grzywny. Dodatkowo, jeśli zniszczenie będzie znacznych rozmiarów albo szkoda w gatunkach chronionych będzie istotna, zastosowanie mogą mieć przepisy Kodeksu Karnego (art. 181).

Ważnym wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, kiedy zwierzęciu trzeba pilnie pomóc. Nawet jeśli zwierzę jest objęte ochroną gatunkową, a jest ranne lub osłabione, nie trzeba uzyskiwać zezwolenia na jego schwytanie i przetransportowanie w celu udzielenia mu pomocy weterynaryjnej lub przemieszczenia do ośrodka rehabilitacji zwierząt. Lista takich ośrodków z numerami telefonów kontaktowych do danej placówki jest dostępna na stronie internetowej: http://www.gdos.gov.pl/wykaz-osrodkow-rehabilitacji-zwierzat-w-polsce.

 

 

  • autor: Referat Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Leśnictwa

wstecz